Authentieke kunsteducatie
Zoals de naam al aangeeft, is authentieke kunsteducatie een vorm van kunstonderwijs die leerlingen laat kennismaken met verschillende vormen van authentieke kunst en cultuur, zoals die ook buiten de schoolomgeving te vinden is.
De achterliggende gedachte is dat kunst en cultuur niet los is te zien van wat er zich in de maatschappij afspeelt op dat gebied. Om kunstonderwijs relevant en interessant te houden, moet deze verbinding met de maatschappij centraal staan in de lessen.
Het concept van authentieke kunsteducatie bestaat al langer, maar is in 2015 uitgewerkt door Emiel Heijnen in zijn proefschrift 'Remixing the Art Curriculum'. Vanuit dit proefschrift is een didactisch model ontwikkeld met drie ontwerpprincipes als basis. Deze ontwerpprincipes staan niet los van elkaar, maar hebben een zekere overlapping. Met de richtlijnen van deze principes kunnen leerkrachten kunstonderwijs ontwerpen dat gerelateerd is aan populaire en actuele kunst, en maatschappelijke thema's.
Dit zijn de drie principes:
1. Het onderwijs richt zich op de cultuur van de leerling
Kunstonderwijs moet een reflectie zijn van de echte wereld. Wat voor rol speelt kunst en cultuur in het dagelijks leven van de leerling? Welke culturele activiteiten zijn populair? Op welke manier wordt kunst op een spontane en alledaagse manier door jongeren geuit? Dit soort vragen staan centraal bij het eerste ontwerpprincipe. Door zich af te vragen wat populaire kunst en cultuur is, kan de leerkracht op zoek gaan naar bronnen en thema's die leven onder jongeren. Dit vormt dan de basis van het onderwijs en lesmateriaal.
2. Kennis wordt opgedaan in complexe taaksituaties
In plaats van stap-voor-stap instructies op te volgen om tot een eindresultaat te komen, wordt de leerling uitgedaagd zelf oplossingen te vinden en initiatief te tonen. Kunst bestaat in de echte wereld niet uit simpele, afgebakende deeltaken, maar is een complexer proces waarin verschillende disciplines, technieken en samenwerking centraal staan. Door hieraan ruimte te bieden in de lessen, kan de leerling kennis opdoen op een bredere en meer authentieke manier.
3. De klas is een leergemeenschap waarin expertise wordt gedeeld
In authentieke kunsteducatie speelt interactie en samenwerking een belangrijke rol. De uitwisseling van kennis, ideeën en expertise vindt zowel plaats binnen de klas, als door contacten met professionele kunstenaars uit de praktijk. Contacten met kunstenaars van verschillende disciplines worden gestimuleerd om betekenisvolle en relevante expertise te delen. Dit zorgt er op zijn beurt ook weer voor dat leerlingen beter verbanden kunnen leggen tussen het onderwijs in de klas en de realiteit daarbuiten. Ook wordt de klas als leergemeenschap versterkt door onderlinge evaluatie, feedback en reflectie.
Veelgestelde vragen / FAQ
Is authentieke kunsteducatie geschikt voor alle scholen?
Ja. Authentieke kunsteducatie is geschikt voor zowel de basisschool als het voortgezet onderwijs op verschillende niveaus. Ook op bijvoorbeeld een BSO kunnen activiteiten worden georganiseerd op basis van het model van authentieke kunsteducatie. Het uitgangspunt hierbij is de aansluiting met de echte wereld en de cultuur van de leerlingen. Dit kan dan op verschillende manieren worden vormgegeven, afhankelijk van de leeftijd en achtergrond van de leerlingen.
Is deze methode onderzocht?
Kunstdocenten hebben in de onderzoeksfase lessen ontworpen en uitgevoerd, gebaseerd op het model van authentieke kunsteducatie. Deze lessen vonden plaats op middelbare en hogere scholen van verschillende niveaus. Uit de resultaten bleek dat de lessen door zowel de docenten als de leerlingen positief beoordeeld werden. Docenten vonden dat de lessen actueler waren en meer ruimte boden voor dialoog en kritisch denken. Leerlingen gaven aan dat ze door de grotere vrijheid meer gevarieerde kennis en vaardigheden konden ontwikkelen.
Wat kan authentieke kunsteducatie betekenen voor mijn school?
Authentieke kunsteducatie is meer dan een theoretisch, didactisch concept. Het geeft specifieke richtlijnen waarmee leerkrachten een relevant en effectief curriculum kunnen samenstellen wat in verbinding staat met de beleving van de leerling en de echte wereld buiten school. Daarnaast kunnen de principes ook een nieuwe impuls geven aan schoolactiviteiten buiten de klas. Denk hierbij aan culturele activiteiten en schoolvoorstellingen. Deze zijn bij uitstek geschikt voor een curriculum gebaseerd op authentieke kunsteducatie.
Hebben docenten specifieke training nodig?
In principe kan elke kunstdocent met het model van authentieke kunsteducatie aan de slag in zijn of haar klas. Een specifieke training of opleiding is dan ook niet noodzakelijk. Wel zijn er trainingen, cursussen of nascholing te volgen voor wie zich verder wil verdiepen in de achtergrond en toepassingen van authentieke kunsteducatie. In de Masteropleiding kunsteducatie van onder andere de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten wordt veel aandacht besteed aan het thema authentieke kunsteducatie.
Waar kan ik meer te weten komen over authentieke kunsteducatie?
De Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, die al even werd genoemd, heeft een groot aantal publicaties over dit onderwerp op haar website staan. Verder is er het LKCA (landelijke kennisinstituut cultuureducatie en amateurkunst), waar veel informatie te vinden is over de praktische aspecten van authentieke kunsteducatie. Het expertisecentrum kunsttheorie is ook een bron van informatie rondom kunsteducatie, gericht op het voortgezet onderwijs. Als laatste is er uiteraard ook op deze website ontzettend veel te vinden over culturele activiteiten, schoolvoorstellingen en workshops die het kunstcurriculum op jouw school tot leven kunnen brengen.